Is er verschil tussen een concurrentie- en een relatiebeding?

Het is niet altijd duidelijk wat nu precies onder een concurrentie- of een relatiebeding wordt verstaan. Regelmatig halen mensen deze bedingen door elkaar. Er bestaat toch zeker wel een verschil. De beide bedingen hebben namelijk een ander doel. In welk geval gaat het om een concurrentiebeding, en wanneer een relatiebeding?

Reden om een concurrentiebeding in een arbeidscontract op te nemen is voor een werkgever het beschermen van de kennis die iemand in een functie opdoet. Met deze kennis zou de werknemer na einde van zijn dienstverband in dienst kunnen treden bij een concurrerend bedrijf. Hij zou dan met zijn kennis de nieuwe werkgever (het concurrerende bedrijf) een oneerlijke voorsprong bezorgen. Daarmee zouden ook klanten en/of relaties kunnen besluiten mee te gaan naar de nieuwe werkgever. Daartegen biedt een concurrentiebeding bescherming.
Een werknemer die een concurrentiebeding in zijn arbeidscontract heeft, mag na het einde van zijn dienstverband, voor een bepaalde tijd – vaak een jaar – niet werken bij of voor een concurrerend bedrijf.

De functie, de tijdsperiode, het geografische bereik en de boete die geldt bij overtreding van het beding. Let op, is het concurrentiebeding onduidelijk, dan wordt dat meestal in het voordeel van de werknemer uitgelegd.

Een werkgever neemt een relatiebeding in een arbeidscontract op om zijn klantenkring en relaties te beschermen. Met een relatiebeding in een arbeidscontract kan een werknemer na einde dienstverband in een bepaalde tijdsperiode niet werken bij of voor klanten en/of relaties van zijn ex-werkgever.
Ook bij een relatiebeding is een duidelijke tekst belangrijk. Wie zijn de relaties en/of klanten van de werkgever? En wanneer geldt iemand als relatie of klant van de werkgever? Werkgevers kiezen er wel voor om een lijst met relaties en/of klanten bij te voegen. Verder staat in het beding de tijdsduur en de boete bij overtreding van het beding.

Vanaf 1 januari 2015 geldt dat zowel het concurrentie- als het relatiebeding in beginsel alleen mag worden opgenomen in een arbeidscontract voor onbepaalde tijd (bij een vast dienstverband). Bij een concurrentie- en/of relatiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, moet de werkgever de noodzaak daarvan motiveren met een beroep op zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Hier geldt een strenge toets. In de rechtspraak worden zwaarwegende bedrijf- of dienstbelangen niet snel aangenomen. Deze zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen moeten aanwezig zijn zowel op het moment van het afsluiten van het arbeidscontract, als later wanneer de werkgever een beroep op het beding doet.
Verder geldt nog dat beide bedingen schriftelijk moeten worden afgesloten en de werknemer meerderjarig is. Staan deze bedingen in het arbeidscontract, dan is al snel aan het schriftelijkheidsvereiste voldaan. Let op, soms kan een verwijzing in de aanstellingsbrief naar de algemene voorwaarden waarin een concurrentie- en/of relatiebeding staat ook volstaan.

Het gebeurt regelmatig dat werkgevers en werknemers een conflict hebben over een concurrentie- en/of relatiebeding. De belangen zijn te verschillend. De werknemer wil ergens anders gaan werken en voelt zich dikwijls beperkt in zijn vrije arbeidskeuze. Of de werknemer wil voor zichzelf beginnen en loopt daarmee tegen het concurrentie- en/of relatiebeding aan. Lukt het niet om een compromis te bereiken dan kan de zaak aan de rechter worden voorgelegd. De rechter maakt dan een belangenafweging. De uitkomst kan zijn dat de rechter het concurrentie- en/of relatiebeding geheel of gedeeltelijk vernietigt. Gedeeltelijke vernietiging betekent dat het geografische bereik en/of de tijdsduur wordt beperkt. Bijvoorbeeld een beperking tot een straal van 30 km en voor de duur van een half jaar.